Diễn biến
- Năm 1257, Tướng nhà Nguyên là Ngột Lương Hợp Thai hoàn thành việc đánh chiếm Đại Lý - Vân Nam. Ông này lập tức mở chiến dịch đánh Đại Việt sau khi biết phía nhà Trần vẫn thần phục Tống mà không thần phục Nguyên. Cuối năm 1257, 2 đạo quân theo đường bộ ùn ùn kéo sang. Trong đó kỵ binh tinh nhuệ khoảng 1 vạn người Mông cùng 2 vạn quân bổ xung từ Đại Lý.
- Ngày 17/01/1258, một trận đánh lớn xảy ra ở vùng Bình Lệ Nguyên (thuộc Vĩnh Phúc). Thái Tông Trần Cảnh đích thân dẫn 6 đạo quân, tương ứng khoảng 6 vạn(hoặc có thể hơn) gấp đôi quân Nguyên. Tuy nhiên trận này quân nhà Trần thua tan tác vì quân Nguyên kinh nghiệm tác chiến lâu năm, chất lượng hơn hẳn số lượng.
- Quân nhà Nguyên tiến vào Thăng Long và nhìn thấy cảnh đìu hiu, vườn tược nhà cửa heo hút chỉ còn người già, người bệnh.
- Sau một tuần, tức ngày 24/01/1258, trong Đại Việt sử ký có ghi chép việc Thái Tông cưới thuyền trên sông Hồng tập kích đánh đuổi quân Nguyên ở Đông Bộ Đầu. Trên đường rút về, quân Nguyên tiếp tục bị một thủ lĩnh người Man tập kích.
- Quân Nguyên khi trở về còn 5000 quân. Nhà Trần có thể còn thiệt hại lớn hơn tuy nhiên không có sử liệu nào ghi lại.
Vậy thì có những điểm khó hiểu trong diễn biến nào?
1. Nhà Nguyên vác quân sang để làm gì?
- Chắc chắn đéo phải du lịch. Cướp bóc thì chán chê ở Đại Lý rồi. Vậy có thể là để dằn mặt hoặc cao hơn là áp chế nhà Trần giống như áp chế vua Đại Lý Đoàn Hưng Trí. Tận dụng được quân đội nhà Trần để thúc lên đánh Tống từ mặt Nam.
2. Thăng Long "vườn không nhà trống" chỉ là phương án dự phòng.
- Thua trận ở Bình Lệ Nguyên, nơi chỉ cách Thăng Long chưa tới một ngày đường. Vậy thì nhà Trần chắc chắn đã dự phòng sơ tán dân từ trước đó rồi chứ thể nào mà thua tan tác xong mới tổ chức người đi sơ tán. Và khẳng định luôn là nhà Trần đéo bỏ lại cái gì ăn được ở Thăng Long. Đây chắc chắn là điểm chí mạng để phá giặc.
3. Thái Tông sao lại tự tin dong thuyền quay lại Đông Bộ Đầu phá giặc?
Cài này là hài nhất. Vì thuyền không có bất cứ một lợi thế nào so với kỵ binh cả. Hơn nữa quân nhà Trần vừa thua xong trước đó 1 tuần, khí thế còn có phần giảm. Sao lại tự tin như vậy. Giả thuyết rằng quân Nguyên gặp vấn đề về lương thảo là khá hợp lý và quân nhà Trần đã bắt thóp. Hơn 500 năm sau, nhìn vào cách Tôn Sĩ Nghị phải kỳ công lập chốt, tổ chức hậu cần vận lương từ Lưỡng Quảng và Vân Nam sang là hiểu việc đánh trận xa khó khăn thế nào.
Rõ ràng, Ngột Lương đã chủ quan và nghĩ đánh nhanh thắng nhanh với kỵ nhẹ. Đập xong thì lấy mỡ nó rán nó. Tuy nhiên chiêu vườn không nhà trống nó dị quá, ông chưa từng gặp. Lương thực hoặc bị đem đi hết hoặc đã bị đốt trụi. Vớ vẩn nguồn nước còn bị đầu độc sạch rồi. Thành Thăng Long như cái rọ cá, lính chui ra tìm thức ăn là thịt, nhất cử nhất động có tai mặt quan quân nhà Trần theo sát.
Bởi vậy mà Thái Tông tự tin cưới thuyền ra đuổi giặc là chi tiết khá hài nhưng nếu đưa vào giả thuyết trên thì hợp lý. Thậm chí trận Đông Bổ Đầu không hề có, và Ngột Lương đã rút trước đó rồi. Thiệt hại của nhà Nguyên phần lớn đến từ việc phải rút chạy vì đói.
Ở trên là nhận định theo cá nhân thôi. Ai có cao kiến thì khai sáng thêm cho tao.
nghiencuulichsu.com
