Ngay sau các triều đại mà vùng Hoan Ái đóng vai trò quyết định thì vùng sông Hồng bắt đầu nổi lên giành quyền lực cho mình. Nhân vật được chọn ở đây chính là chú tiểu Lý Công Uẩn.
Về gia thế Công Uẩn rất mù mờ và có lẽ ông là ông vua duy nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam có nguồn gốc hoang đường như thế trong sử sách: mẹ giao hợp với thần đẻ ra ông ta.
Riêng các tài liệu Trung Quốc ghi nhận gia thế Công Uẩn rõ ràng hơn: cha ông ta là người đất Mân Triết vùng chiết giang phúc kiến di cư sang Việt
Ko biết có phải lý do này hay ko mà sử toàn thư đã cố tình giấu nguồn gốc của ông tạo nên cho Công Uẩn một lý lịch hoang đường như vậy.
Nhưng dù xuất thân thế nào đi nửa thì lịch sử Việt vẫn xác nhận châu cổ pháp tức bắc ninh ngày nay là quê ông ta và ông không liên quan gì đến vùng thanh nghệ như các vua trước
Tức vùng đồng bằng sông Hồng chọn Công Uẩn làm người đại diện của mình.
Nếu như các triều trước lập nên sự nghiệp bằng chiến trận, giành thiên hạ bằng chiến tranh như Dương Đình Nghệ đánh Lý Tiến, Ngô Quyền đánh Nam Hán, Đinh Bộ Lĩnh đánh 12 sứ quân, Lê Hoàn dũng mãnh hơn đánh dẹp nhóm phản loạn Đinh Điền Nguyễn Bặc phá Tống Bình Chiêm thì chú tiểu Công Uẩn không cần đánh giết ai cả
Ông khác xa các ông dùng lực lượng Thanh Nghệ võ biền.
Lý Công Uẩn cao thủ hơn ông dùng Quyền mưu Thuật Số để giành ngai vàng: trong đó quyền mưu (權謀 - 권모) là chiến lược (sách lược, đường lối) và thuật số (術數 - 술수) là chiến thuật (mưu kế, chiêu trò).
Để lên ngôi mà ko cần đánh giết Công Uẩn đã kết hợp với thế lực phật giáo của Vạn Hạnh để tuyên truyền mê hoặc dân chúng kết hợp với các viên quan thế lực trong triều đình và xây dựng nên hình tượng Công Uẩn là kẻ được thiên mệnh chọn để trị vì thiên hạ thay thế nhà Lê.
Đại Việt sử lược chép như sau
Trong hương vua ở, có cây gạo bị sét đánh, để dấu vết thành chữ như sau:
Thu cân diễu diễu
Mộc biểu thanh thanh,
Hòa đao mộc lạc,
Thập bát tử thành,
Chấn cung hiện nhật",
Đoài cung ẩn tinh,
Lục thất niên gian,
Thiên hạ thái bình.
Dịch là:
Rễ cây thăm thẳm,
Vỏ cây xanh xanh,
Mười tám hạt thành.
Cây hòa đao rụng,
Phương đông hiện nhật,
Nan đoài ẩn tinh,
Khoảng sáu bảy năm,
Thiên hạ thái bình.
Sư Vạn Hạnh bèn nói với vua rằng: "Gần đây, tôi thấy lời sấm lạ, biết rằng nhà Lê tất phải mất mà nhà Nguyễn (Lý) tất phải lên. Họ Nguyễn không ai nhân từ, khoan dung như ông, lại được lòng dân. Tôi đã hơn 70 tuổi, chỉ ân hận không kịp thấy đời thịnh trị mà thôi".
Vua sợ lời nói ấy bị tiết lộ, bảo Vạn Hạnh đến ẩn náu ở Ba Son.
Năm thứ 2 hiệu Cảnh Thụy (1009). Ngọa Triều mất, tự chúa còn nhỏ tuổi.
Vua lúc ấy 36 tuổi, đem 500 quân Tùy Long vào làm Túc vệ. Lúc bấy giờ ở trong nội có chức chi hậu Đào Cam Mộc đoán biết vua có ý lên ngôi, bèn dùng lời lẽ xa xôi nói khích vua rằng: "Chúa thượng (chỉ Ngọa Triều - TQV) tối tăm ngoan ngạnh, làm nhiều việc bất nghĩa; trời chán đức ấy, nên không được sống lâu. Con nối ngôi còn nhỏ tuổi. không kham nổi đa nạn, nhiều việc phiền nhiễu, bách thần không nơi dựa, hạ dân nhao nhao, muốn tìm người chúa. Thân vệ (chỉ Công Uẩn) sao chẳng nhân lúc này, theo dấu Thang Vũ ngày xưa, noi gương Dương Lê mới nổi, trên thuận lòng, dưới thỏa dân mong, mà còn cứ khư khư giữ cái tiểu tiết hay sao?"
Vua tuy nghe nói thế thì đẹp lòng, nhưng ngờ là có mưu gian, bèn giả vờ mắng rằng: "Ông sao lại dám nói lời như thế, ta tất phải bắt ông nộp quan làm tội". Cam Mộc thong thả nói rằng: "Thần thấy thiên thời, nhân sự như vậy, nên mới dám tâu lên, nay toan bắt nộp quan làm tội thì thần cũng đành chịu chết". Vua nói: "Ta sao lại nhẫn tâm đi cáo giác ông, nhưng sợ rằng nói lộ ra thì bị giết cả". Cam Mộc lại nói với vua rằng: "Người trong nước đều nói Nguyễn (Lý) phải thay Lê, lời sấm đã xuất hiện, không thể che giấu đi được! Chuyển họa thành phúc là lúc này đây, Thân vệ sao lại còn nghi ngờ gì nữa?" Vua nói: "Ta xem chí ông cùng với Vạn Hạnh không khác gì nhau; nếu thực như lời nói ấy, thì phải làm thế nào? Cam Mộc nói: "Nay trăm họ mỏi mệt, dân không chịu nổi mệnh lệnh. Nếu Thân vệ lấy ăn đức mà vỗ về, tất trăm họ sẽ vui vẻ mà theo, cũng như nước chảy chỗ trũng, ai mà ngăn được!".
Cam Mộc biết việc đã gấp, sơ sinh biến, bèn nói với khanh sĩ trong triều, ngay ngày hôm ấy hội họp ở triều đường bàn rằng "Nay ức triệu người có lòng khác, trên dưới lìa đức, người ta sợ sự hà ngược của tiên vương, không muốn theo về tự quân, mà đều có chí suy tôn Thân vệ. Lũ ta sao chẳng nhân lúc này, lập Thân vệ làm thiên tử, nhớ ra có biến, thì có giữ được đầu không?". Do đó mọi người đều phò vua lên chính điện, lập làm thiên tử. Bách quan đều hô vạn tuế.
Năm Dần (1009), mùa đông, tháng 11, vua lên ngôi, đại xá thiên hạ, đốt hết hình cụ. Quần thần dâng tôn hiệu là: Phụng thiên, chi lý, ứng vận, tự tại, thánh minh, long hiện, duệ văn, anh vũ, cùng nhân, quảng hiếu, thiên hạ thái bình, khâm minh quang trạch, chiêu dương vạn bang”, hiển ứng, phù cảm uy trấn phiên man duệ mưu thần công”, thánh trị, tắc thiên đạo chính hoàng đế. Vua truy tôn cha là Hiển Khánh vương, mẹ là Minh Đức Thái hậu, lập hoàng hậu sáu người……”, lập con trai là Mã làm Thái tử, những con trai khác đều được tước hầu.
riêng Đại Việt Sử Ký tiền biên của Ngô Thì Sĩ còn chép như sau:
Có người hỏi Khai Minh vương hung hãn bạo ngược, Lý Thái Tổ địa vị danh vọng ngày một cao, trong ngoài đều là tâm phúc, Lý Thái Tổ rất căm phẫn trước tội ác giết anh cướp ngôi của Khai Minh vương, nhân lúc Khai Minh vương bệnh tật, sai người vào đầu độc giết đi rồi giấu kín việc đó, nên sử không được chép. Nếu quả như vậy, cũng là đạo trời hay báo, cho nên chép phụ vào đây để làm răn.
Như vậy theo tất cả các bộ sử Việt Nam
Thì quá trình lên ngôi của Công Uẩn hết sức man trá: đầu tiên là ông nương tựa phe Phật giáo và ở chùa từ khi còn nhỏ là một chú tiểu.
Sau đó được phe Phật giáo đưa vào cung và thăng tiến lên chức Điện Tiền Chỉ huy sứ tức thủ lĩnh cấm vệ quân tương đương tư lệnh quân khu thủ đô hiện nay
Đây là chức cực kỳ lợi hại trong lịch sử Việt Nam Lê Hoàn cũng từng làm điện tiền chỉ huy sứ, Lý Công Uẩn Trần Thủ Độ và Hồ Quý Ly đều làm chức này.
Và đều chuyển giao triều đại thành công.
Sau khi cấy được Công Uẩn vào chức này phe Phật giáo mà đứng đầu là Vạn Hạnh thiền sư bắt đầu tung tin đồn nhảm mua chuộc nhân tâm.
Công Uẩn bắt đầu liên kết với các viên quan khác và có ý định cướp ngôi
Khi Lê Long Đĩnh chết( vì bệnh hoặc bị Công Uẩn giết) phe Phật giáo và bá quan đã nhất tề ủng hộ đưa Công Uẩn lên ngôi cướp của con trai còn nhỏ tuổi và em trai Long Đĩnh
Tình huống không khác gì ngày xưa Lê Hoàn lên ngôi báu.
Đào Cam Mộc đóng vai trò của Phạm Cự Lượng
Cái khốn nạn hơn là khi Lê Hoàn lên ngôi trong hoàn cảnh nước sôi lửa bỏng phía bắc Tống đang chuẩn bị xâm lược, phía nam Chiêm đang rình mò.
Còn Công Uẩn lên ngôi khi đất nước thanh bình chả có áp lực gì cả.
Thế mà sử thế hệ sau chửi bới Lê Hoàn cướp ngôi bất trung và dựng đủ thuyết âm mưu về Lê Hoàn
Còn Công Uẩn cướp ngôi thì được ca ngợi như anh hùng
Vì sao? Vì Công Uẩn đại diện cho phe Kinh lộ phe Nho giáo và phe viết sử.
Rõ ràng ai nắm được thông tin tuyên truyền thì người đó làm thánh cũng chả sai.
