Từ thời 9 chúa nhà Nguyễn đã giúp chúng ta hiểu được là chả có sự đổ máu free nào rồi. Còn ai có óc chó thì nhờ mọi người phán đoán thôi.
Nhân câu chuyện m nói, và thằng Bản đồ nói anh Huệ bắt lính, có 1 chuyện cũng hay.
Hải ngoại kỷ sự của Thích Đại Sán, người sống thời chúa Nguyễn chép:
"Mỗi năm vào khoảng tháng Ba, tháng Tư, quân nhơn đi ra các làng, bắt dân từ 16 tuổi trở lên, những người thân thể cường tráng, đóng gông lại bằng một cái gông tre hình như cái thang nhưng hẹp hơn, để giải về phủ sung quân; vào quân đội rồi, mỗi người bắt chuyên học một nghề, kẻ phân phái đi theo các chiến thuyền để luyện tập; có chiến tranh đem ra đánh giặc, lúc vô sự ở theo vương phủ làm xâu; tuổi chưa đến 60, chẳng được về làng cùng cha mẹ vợ con đoàn tụ; hằng năm, thân thích đem áo quần vật thực đến thăm mà thôi. Vì cớ ấy, những dân còn lại ở nhà, toàn gầy yếu tàn tật, chẳng có mấy người mạnh mẽ."
Bắt lính là vậy, thâu lương nạp thuế thì sao? Vẫn là Hải ngoại kỷ sự - quyển 3 ghi lại "Ruộng cấy lúa, hoa lợi phải nạp vào công khố chừng bảy, tám phần mười, dân chỉ được hưởng hai, ba phần mà thôi."
Lại ngờ rằng lão sư hổ mang tuy được chúa Nguyễn cung phụng mà vẫn lòng lang dạ sói, coi lại sự kiến Nam Hà chiếm 7 huyện Nghệ An. Năm 1658 sai quan thu tô ruộng ở mấy huyện này để cấp lương cho quân. Chẳng như tô ruộng mà còn bắt nộp cả thuế thân, trăm họ ai oán "Quân chúa mới đến, chúng ta ngày mong chính sách rộng rãi mà sao bấy giờ thuế thân lại nặng hơn năm trước?” (Đại Nam thực lục tiền biên). Phủ biên tạp lục ghi nhận "“Họ Nguyễn làm sổ kê binh dân bảy huyện Nam Hà trấn Nghệ An. Thu thuế đinh, vơ vét tô ruộng, rất là rối ren, dân ta oán lắm.” Kết quả là 2 năm từ khi thi hành phép tô cao thuế nặng ở Nghệ An, họ Nguyễn mất nhân tâm. Khi quân Lê Trịnh tới, dân chúng lại tranh nhau trở về với Bắc Hà. Chúa Nguyễn đành chịu mất 7 huyện mới chiếm được.
Hòa thượng Thích Đại Sán sang Nam Hà là vào thời chúa Nguyễn Phúc Chu. Như vậy, chẳng phải chờ tới quyền thần Trương Phúc Loan vơ vét thì chính triều đình Nam Hà từ trước đã thi hành chính sách bóc lột thậm tệ dân chúng. Hoặc nói một cách chua xót hơn, chính Trương Phúc Loan là cái bung xung để Nam Hà đổ cho cái tiếng tham lam vơ vét, rồi biến thành dê tế thần mà chúa Nguyễn dâng cho quân Lê Trịnh. Không có Trương Phúc Loan thì vẫn đóng gông bắt lính, thu thóc 8 phần 10. Không có Trương Phúc thì tất sẽ có Lê Phúc, Trịnh Phúc, Trần Phúc... hoặc Nguyễn Phúc.