Bị liệt vào “nền kinh tế phi thị trường,” hàng hóa các nước này khi xuất cảng vào Mỹ thường bị soi kỹ, bị các nhà sản xuất nội địa của Mỹ kiện và thường bị áp các mức thuế chống trợ cấp, thuế chống bán phá giá. Một ví dụ, mặt hàng tôm nuôi đông lạnh xuất cảng vào Mỹ của các doanh nghiệp Việt Nam (phi thị trường) hiện phải chịu thuế 25.76% trong khi mặt hàng tương tự của Thái Lan chỉ chịu thuế 5.34%.
Bộ Thương Mại Mỹ có một bộ tiêu chuẩn gồm sáu điểm làm căn cứ để đánh giá một nền kinh tế là thị trường hay phi thị trường. Đó là, đồng tiền nước đó được tự do chuyển đổi hay bị nhà nước can thiệp; người lao động có được quyền đàm phán trực tiếp với chủ công ty xí nghiệp về lương bổng và điều kiện làm việc hay không; nhà đầu tư nước ngoài có được phép lập liên doanh hoặc công ty vốn nước ngoài hay không; chính phủ có nắm quyền sở hữu hay kiểm soát công cụ sản xuất- dịch vụ hay không; chính phủ có kiểm soát việc phân bổ nguồn tài nguyên hay không và chính phủ có quyết định về năng suất, sản lượng và giá cả hay không. Chung quy, bộ tiêu chuẩn nhấn mạnh vào bản chất “tự do” của một nền kinh tế, nền kinh tế đó được tự do vận hành theo nguyên tắc thị trường hay bị chính phủ can thiệp.
Xét sáu tiêu chuẩn này, có thể thấy Việt Nam chỉ đáp ứng được một tiêu chuẩn duy nhất về đầu tư nước ngoài, năm tiêu chuẩn còn lại đều không đạt, lý do là kinh tế Việt Nam vẫn đi theo cái gọi là “thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa,” trong đó chính phủ nắm quyền sở hữu, điều hành thông qua cái gọi là “doanh nghiệp nhà nước là chủ đạo.”
Không khó nhìn thấy các bộ phận lớn của nền kinh tế Việt Nam như năng lượng (xăng dầu, điện lực), viễn thông (điện thoại, Internet), giao thông vận tải (hàng không, đường sắt), vàng miếng… đều nằm trong tay các công ty nhà nước,
thậm chí ấn định cả giá bán lẻ và tăng giá một cách tuỳ tiện, không theo quy luật cung – cầu.
‘
Ở Việt Nam, Ngân Hàng Nhà Nước ấn định tỷ giá chuyển đổi giữa đồng tiền Việt Nam và đồng đô la Mỹ và các ngoại tệ khác. Mức tỷ giá này được gọi là “tỷ giá trung tâm,” các ngân hàng thương mại chỉ được phép mua bán đồng đô la ở mức +/- 5% so với tỷ giá trung tâm; ngân hàng nào mua bán ngoại tệ ngoài biên độ sẽ bị phạt nặng. Ví dụ, ngày 10 Tháng Năm, Ngân Hàng Nhà Nước ấn định tỷ giá trung tâm là 24,271 đồng Việt Nam ăn $1, các ngân hàng chỉ có thể giao dịch trong biên độ 23,057 đến 25,484 đồng Việt Nam đổi $1 trong khi trên thị trường giá đô la Mỹ đã là 25,750 đồng Việt Nam. Tỷ giá trung tâm và biên độ tỷ giá chính là biện pháp quản lý thị trường ngoại hối, thể hiện vai trò kiểm soát tỷ giá của chính phủ, kìm giữ đồng bạc Việt Nam luôn ở giá thấp so với đô la Mỹ để hỗ trợ hoạt động xuất cảng.